10 Οκτωβρίου. Παγκόσμια ημέρα Ψυχικής Υγείας
Η ψυχική υγεία σχετίζεται άμεσα με την υγεία και την ποιότητα ζωής. ‘Έχει οριστεί από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας ως η κατάσταση του ευ ζην κατά την οποία το άτομο έχει επίγνωση των δυνατοτήτων του, μπορεί να διαχειριστεί τα συνηθισμένα άγχη της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και να συμβάλει στην κοινότητα (WHO, 2004).
Η ψυχική υγεία καθορίζεται όχι μόνο από τα ατομικά χαρακτηριστικά αλλά και από τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες και το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο ζουν τα άτομα. Τα ατομικά χαρακτηριστικά σχετίζονται με την ικανότητα του ατόμου για διαχείριση των σκέψεων και των συναισθημάτων του και τη διαχείριση του εαυτού του στην καθημερινή ζωή, καθώς και με την ικανότητα να διαχειρίζεται τις κοινωνικές του σχέσεις συμμετέχοντας σε κοινωνικές δραστηριότητες ή σεβόμενος/η τις απόψεις των άλλων.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: το ευρύτερο κοινωνικο-πολιτισμικό και γεωπολιτικό περιβάλλον στο οποίο ζουν τα άτομα, το οποίο ασκεί επιδράσεις στο άτομο, καθώς και στην κοινωνική και οικονομική πολιτική σε εθνικό επίπεδο. Η διεθνής οικονομική κρίση, οι διακρίσεις, οι κοινωνικές ανισότητες και οι γενικότερα αντίξοες συνθήκες για την ψυχική ευημερία έχουν σημαντικές συνέπειες σε επίπεδο ψυχικής υγείας (Hock, Or, Kolappa, Burkey, Surkan, & Eaton, 2012). Οι παράγοντες αυτοί αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με ένα δυναμικό τρόπο. Η κατανόηση αυτών επιτρέπει το σχεδιασμό πολυεπίπεδων παρεμβάσεων με απώτερο σκοπό την προαγωγή της ψυχικής υγείας.
Ο ρόλος του σχολείου στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών
Η προαγωγή της συναισθηματικής υγείας και του ευ ζην είναι ένα βασικό στοιχείο της πρωτοβουλίας του παγκόσμιου οργανισμού υγείας για την προαγωγή της υγείας στα σχολεία. Η έρευνα δείχνει ότι όταν καλύπτονται οι ανάγκες ψυχικής υγείας των μαθητών αυξάνονται οι πιθανότητες της σχολικής επιτυχίας. Επίσης, παρατηρείται μείωση στις προβληματικές συμπεριφορές, βελτίωση στις σχέσεις των παιδιών, καθώς και θετικές αλλαγές στο κλίμα του σχολείου και της τάξης. Τις τελευταίες δεκαετίες τονίζεται ο ρόλος του σχολείου στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών. Είναι στην ιδανική θέση να επηρεάσουν θετικά τα παιδιά. Η προαγωγή της ψυχικής υγείας στα σχολεία μπορεί να επιτευχθεί μέσω των προγραμμάτων παρέμβασης. Μια ολιστική προσέγγιση υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας, μαθητές, οικογένειες και προσωπικό. Τα σχολεία πρέπει να διαχειριστούν τη ψυχική υγεία μέσα από το σχεδιασμό των αναλυτικών προγραμμάτων, τη φροντίδα και την υποστήριξη προς τους νέους (Reilly, Svirydzenka, Adams, & Dogra, 2018). Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να είναι από τα πρώτους που παρατηρούν τα συμπτώματα και παραπέμπουν τους μαθητές. Συχνά συμμετέχουν στην αξιολόγηση των παιδιών και αποτελούν αξιόπιστη πηγή πληροφοριών (Breuer, 2018). Η πρόληψη και η παρέμβαση στο χώρο του σχολείου είναι απαραίτητη για τη μείωση των προβλημάτων ψυχικής υγείας τα οποία έχουν επιπτώσεις στη μάθηση και την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.
Ελένη Ν. Νικολάου, Ψυχολόγος, PhD, Επίκουρη Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αιγαίου